Sau Hiệp định Genève năm 1954, Việt Nam bị chia cắt tại vĩ tuyến 17, với miền Bắc do Hồ Chí Minh lãnh đạo và miền Nam là Việt Nam Cộng Hòa dưới sự lãnh đạo của Ngô Đình Diệm. Việt Nam Cộng Hòa tự định vị mình là một quốc gia phi cộng sản, với mục tiêu xây dựng một xã hội dân chủ và thịnh vượng đối lập với ý thức hệ cộng sản của miền Bắc.
Miền Nam đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm bất ổn chính trị, tham nhũng và sự gia tăng của phong trào nổi dậy từ lực lượng cộng sản (Việt Cộng) được miền Bắc hỗ trợ. Mặc dù khó khăn, Việt Nam Cộng Hòa đã cố gắng phát triển cơ sở hạ tầng, hệ thống giáo dục và kinh tế với sự hỗ trợ đáng kể từ Hoa Kỳ và các quốc gia đồng minh.
Sự can thiệp của Hoa Kỳ: Hoa Kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ Việt Nam Cộng Hòa nhằm ngăn chặn mối đe dọa cộng sản, cung cấp viện trợ quân sự và triển khai quân đội. Sự hỗ trợ này được coi là một phần trong cuộc chiến tranh Lạnh nhằm đối phó với sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản.
Chiến tranh gây ra sự tàn phá nghiêm trọng, thiệt hại về nhân mạng và sự di dời dân cư ở miền Nam. Lực lượng Việt Nam Cộng Hòa chiến đấu dũng cảm nhưng thường bị áp đảo bởi quân đội miền Bắc được tổ chức tốt và được hỗ trợ bởi Liên Xô và Trung Quốc. Cuộc Tổng tiến công Tết Mậu Thân năm 1968 là một bước ngoặt quan trọng, làm suy giảm sự ủng hộ quốc tế đối với cuộc chiến mặc dù gây tổn thất nặng nề cho cộng sản.
Dù đã nỗ lực đàm phán hòa bình và duy trì chủ quyền, chính phủ Việt Nam Cộng Hòa sụp đổ vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, khi quân đội miền Bắc chiếm được Sài Gòn. Sự kiện này đánh dấu sự kết thúc của Việt Nam Cộng Hòa và sự bắt đầu của quá trình thống nhất dưới chế độ cộng sản.
Đối với nhiều người miền Nam, sự sụp đổ của Sài Gòn đánh dấu sự khởi đầu của một giai đoạn khó khăn sâu sắc. Chính quyền cộng sản đã tiến hành “cải tạo” các cựu quan chức, quân nhân và trí thức của Việt Nam Cộng Hòa trong các trại học tập cải tạo, thường với điều kiện khắc nghiệt.
Việc tập thể hóa nông nghiệp và quốc hữu hóa các doanh nghiệp tại miền Nam đã phá vỡ nền kinh tế mang tính thị trường tương đối trước đó, dẫn đến tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng và sự đình trệ kinh tế.
Nhiều người miền Nam phải rời bỏ đất nước, trở thành một phần của hiện tượng “thuyền nhân”. Họ tìm kiếm nơi trú ẩn ở các quốc gia khác để thoát khỏi sự đàn áp, khó khăn kinh tế và việc kiểm soát chặt chẽ tư tưởng.
Chính quyền cộng sản đã thực hiện các chính sách nhằm định hình lại miền Nam theo ý thức hệ của mình, xóa bỏ văn hóa, truyền thông và các tổ chức được coi là tàn dư của chế độ cũ.